Złożona na półce, dla Ciebie nieznana, księga stara…
W Czytelni Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bychawie można obejrzeć wystawę starodruków z XVI-XVIII w. oraz druków z XIX i początków XX w., udostępnionych przez miejscową parafię p.w. św. Jana Chrzciciela, dzięki życzliwości ks. proboszcza Andrzeja Kusia i pomocy ks. Łukasza Trzcińskiego. Eksponowane zbiory są prezentowane szerszej publiczności po raz pierwszy i stanowią niezwykłą kolekcję zarówno ze względu na czas swojego pochodzenia (najstarszy wolumen Mszał Rzymski z 1593 r.), różnorodność tematyczną, miejsce wydania, wydawcę i szatę graficzną. Wystawa przedstawia księgi liturgiczne, w tym kilka wydań Mszału Rzymskiego (łac. Missale Romanum ), najważniejszej księgi liturgicznej w Kościele rzymskokatolickim; antyfonarz z 1645 r. – zbiór najstarszych śpiewów liturgicznych, wykonywanych głównie przez chór; kazania, ewangelie i śpiewniki kościelne a także książki z innych dziedzin wiedzy, głównie poradniki rolnicze , ale również pamiętniki.Zainteresowanych tą niezwykłą kolekcją zapraszamy do jej zwiedzania, codziennie, od poniedziałku do soboty w godzinach pracy Biblioteki.
Wśród zbiorów najbardziej okazały jest Mszał Rzymski z 1902 r. Na jednej ze stron widnieje adnotacja : „ofiarowany przez Franciszka i Ludwikę z Pachulców, małżonków Dombskich, 1 marca 1903 r., z prośbą o modlitwę”. Interesującymi eksponatami są Kazania adwentowe y postne…z 1776 r., Ewanngelje i lekcyje… z 1888 r. ,Pamiętniki Zygmunta Szczęsnego Felińskiego, arcybiskupa warszawskiego, wydanie z 1912 r. oraz PamiętnikiKajetana Koźmiana, wydanie z 1907 r. Na wystawie znajduje się książka A. Potockiego O Janie Gutenbergu i o tem jak się ludzie nauczyli pisać i drukować z 1920 r. a także życiorys Stanisława Staszica spisany przez Józefa Piórkiewicza z 1898 r. Ciekawą książką jest poradnik Radło E. Ogrody czyli opis prowadzenia sadu, ogródka owocowego, ozdobnego, ogrodu warzywnego, inspektów oraz wskazówki użytkownika owoców. Jest to wydanie z ilustracjami (drzeworytami) w tekście. Na uwagę zasługuje też Synodus Dioecesano Lublineusis, Primo z 1928 r. Zbiór dokumentów Pierwszego Synodu Diecezji Lubelskiej, zorganizowanego w Lublinie w dniach 25, 26, 27 września 1928 r., przez biskupa diecezjalnego Mariana Leona Fulmana, piastującego to stanowisko w latach 1918-1945. Księga może być cennym źródłem historycznym i teologicznym. Przedstawia formuły wiary, dyscyplinę i instrukcje kościelne w diecezji lubelskiej tamtego okresu a jednocześnie stanowi kopalnię wiedzy o różnych zjawiskach, zwyczajach i praktykach w Kościele rzymskokatolickim. Ekspozycja jest ciekawa również ze względu na miejsce wydania wystawianych ksiąg i ich wydawcę. Kilkakrotnie powtarza się nakład bądź skład główny Gebethnera i Wolffa, przy czym miejscowości wydań są podawane zmiennie. Raz jest to Warszawa innym razem Łódź, Kraków i Lublin. Inne księgi pochodzą z takich firm jak Drukarnia sukcesorów S. Brodowicza z Żytomierza (1888 r.), Księgarnia Polska Towarzystwa Polskiej Macierzy Szkolnej z Warszawy (1920 r.), Drukarnia K. Miecznikowskiego z Płocka (1908 r.), Księgarnia Polska J. Sikorskiej z Warszawy (1908 r.), Drukarnia A. Gałęzowskiego i Spółki z Warszawy (1834), Księgarnia Zienkiewicza i Chęcińskiego z Lwowa (1912) i wiele innych. Większość eksponatów to księgi oprawione w skórę, z wytłoczonymi na grzbietach tytułami stylistycznie dobraną czcionką i złoceniami ale część to wydania popularne w miękkiej oprawie papierowej lub tekturowej. Niektóre z nich drukowane czcionką ozdobną inne bardziej pospolitą. Na stronicach tytułowych napisy występują w roli głównej i pełnią funkcję zarówno informacyjną jak również zdobniczą. Świadczy o tym zastosowanie czcionki w różnych stylach, wielkości i grubości. Księgi liturgiczne, te najważniejsze , takie jak Mszał Rzymski, są szczególnie ozdobne, zwłaszcza tytulatura z barwną całostronicową ilustracją i zastosowaniem urozmaiconej czcionki. Ważnym elementem charakterystycznym dla wystawianych ksiąg jest język w którym zostały napisane. W księgach religijnych dominuje łacina, jednakże często dodawany jest poniżej komentarz w języku polskim, w pozostałych tekst zapisano w języku polskim. Wyjątek stanowi księga z tekstem hebrajskim z początku 20 w., pochodząca z Drukarni Sikory i Milnera z Warszawy oraz księga z dokumentami Pierwszego Synodu Diecezji Lubelskiej, gdzie występują teksty łacińskie i polskie.
Autor: Elżbieta Winiarczyk (tekst opublikowany w „Głosie Ziemi Bychawskiej” 2012, nr 6, s. 13]